سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری خودرو

مناسب برای هنرجویان و آموزشگاه‌های مکانیک خودرو

---

تعریف کاربراتور

کاربراتور یکی از قطعات اصلی در خودروهای بنزینی است که وظیفه دارد سوخت (بنزین) را با هوا در نسبتی مشخص و بهینه مخلوط کند. این مخلوط، با توجه به شرایط مختلف عملکرد موتور، برای احتراق آماده می‌شود.

به‌طور دقیق‌تر، کاربراتور جریان هوای ورودی به موتور را اندازه‌گیری کرده و بر اساس آن، میزان لازم سوخت را تزریق می‌نماید. نتیجه این فرآیند، ایجاد ترکیبی مناسب از سوخت و هوا برای عملکرد بهینه موتور است.

کاربراتور با استفاده از سامانه‌های مکانیکی و خلأ ناشی از مکش موتور، نسبت ترکیب هوا و سوخت را در شرایط مختلفی مانند دور آرام (Idle)، شتاب‌گیری و بار زیاد تنظیم می‌کند.

پیش از توسعه سیستم‌های انژکتوری که دارای کنترل الکترونیکی دقیق‌تری هستند، کاربراتورها نقش اصلی در سیستم سوخت‌رسانی خودروها را ایفا می‌کردند. به‌دلیل ساختار ساده، قابلیت تعمیر بالا و عدم نیاز به تجهیزات پیچیده، این سیستم در گذشته بسیار رایج و محبوب بود.

---

اجزای اصلی سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری

سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری شامل بخش‌های مختلفی است که هر یک در تأمین، تصفیه و انتقال سوخت به کاربراتور نقش دارند:

1. باک سوخت:
   مخزن اصلی نگهداری بنزین که معمولاً در قسمت عقب خودرو قرار دارد. سوخت از این مخزن به پمپ بنزین ارسال می‌شود.

2. پمپ بنزین مکانیکی:
   پمپی که معمولاً به‌صورت مکانیکی و توسط میل‌سوپاپ موتور عمل می‌کند. وظیفه آن، انتقال سوخت از باک به کاربراتور است.

3. صافی بنزین (فیلتر سوخت):
   این قطعه در مسیر سوخت قرار دارد و ذرات ناخالصی را حذف می‌کند تا از آسیب دیدن اجزای بعدی جلوگیری شود.

4. لوله‌های انتقال سوخت:
   مسیرهایی که بنزین را از باک و پمپ به کاربراتور هدایت می‌کنند. کیفیت این لوله‌ها و عدم ورود هوا به آن‌ها اهمیت زیادی دارد.

5. کاربراتور:
   قلب سیستم که مسئول ترکیب دقیق هوا و سوخت است.

6. منیفولد هوا:
   کانالی که مخلوط هوا و سوخت را از کاربراتور به سیلندرهای موتور می‌رساند.

---

اجزای پمپ بنزین مکانیکی و نحوه عملکرد آن

پمپ بنزین مکانیکی روی بدنه موتور نصب می‌شود و با حرکت میل‌سوپاپ به‌صورت رفت‌وبرگشتی عمل می‌کند. هدف آن، ارسال سوخت با فشار کافی از باک به کاربراتور است.

اجزای اصلی پمپ مکانیکی:

• محفظه پمپ:
  بدنه خارجی که اجزای داخلی پمپ را در خود جای داده است.

• دیافراگم:
  صفحه‌ای انعطاف‌پذیر از جنس لاستیک یا فلز که با حرکت اهرم، بالا و پایین می‌شود و عمل پمپاژ را انجام می‌دهد.

• فنر ارتجاعی:
  قطعه‌ای که دیافراگم را پس از حرکت به حالت اولیه بازمی‌گرداند.

• سوپاپ ورودی و خروجی:
  کنترل‌کننده‌های یک‌طرفه جریان سوخت که اجازه ورود سوخت به پمپ و خروج آن به سمت کاربراتور را می‌دهند.

• اهرم انتقال (بادامک محرک):
  اهرمی که به میل‌سوپاپ متصل است و حرکت رفت‌وبرگشتی را برای دیافراگم فراهم می‌کند.

نحوه عملکرد:

با چرخش میل‌سوپاپ، بادامک به اهرم فشار وارد می‌کند و دیافراگم را پایین می‌کشد. این حرکت باعث ایجاد خلأ در محفظه پمپ شده و سوخت را از باک مکش می‌کند. در ادامه، فنر دیافراگم را بالا برده و سوخت را به سمت کاربراتور هدایت می‌کند. این فرآیند به‌صورت پیوسته تکرار می‌شود.

---

ساختار داخلی کاربراتور و اجزای آن

کاربراتور مجموعه‌ای از قطعات مکانیکی است که جریان هوا را شتاب داده و سوخت را به‌طور مناسب به آن اضافه می‌کند. مهم‌ترین اجزای کاربراتور عبارت‌اند از:

1. کاسه سوخت (پیاله):
   مخزنی کوچک که وظیفه دارد سطح سوخت را ثابت نگه دارد.

2. شناور (فلوتر):
   قطعه‌ای سبک که با بالا و پایین رفتن سطح سوخت، شیر ورود بنزین را باز و بسته می‌کند.

3. سوزن و دریچه شناور:
   مسیر ورود سوخت به پیاله که توسط شناور و سوزن کنترل می‌شود.

4. نازل (ژیگلور):
   قطعه‌ای که سوخت را به‌صورت قطرات ریز به جریان هوا اضافه می‌کند.

5. ونتوری:
   بخشی باریک در مسیر هوا که باعث کاهش فشار شده و خلأ لازم برای مکش سوخت را ایجاد می‌کند.

6. دریچه گاز:
   دریچه‌ای که با فشار دادن پدال گاز بازتر شده و جریان هوا را افزایش می‌دهد؛ در نتیجه، میزان سوخت نیز بیشتر می‌شود.

7. پیچ‌های تنظیم:
   برای تنظیم دقیق دور آرام، مخلوط هوا و سوخت و شرایط مختلف موتور مورد استفاده قرار می‌گیرند.

---

انواع کاربراتور بر اساس مسیر جریان هوا

کاربراتورها بر اساس جهت جریان هوای عبوری در سه دسته قرار می‌گیرند:

• جریان پایین (Down Draught):
  هوا از بالا وارد شده و به سمت پایین حرکت می‌کند. متداول‌ترین نوع کاربراتور.

• جریان بالا (Up Draught):
  هوا از پایین وارد شده و به سمت بالا می‌رود. در خودروهای قدیمی رایج بود.

• جریان افقی (Horizontal Draught):
  هوا به‌صورت افقی حرکت می‌کند. در خودروهایی با فضای محدود زیر کاپوت کاربرد دارد.

---

انواع کاربراتور بر اساس تعداد دهانه

• تک‌دهانه (Single Barrel):
  فقط یک مجرای عبور هوا و سوخت دارد. مناسب خودروهای سبک و اقتصادی.

• دو دهانه (Double Barrel):
  دارای دو مجرای عبور برای شرایط رانندگی متفاوت است. در دور پایین فقط یک دهانه فعال است و در دور بالا، هر دو دهانه وارد عمل می‌شوند.

• چند دهانه (Multi Barrel):
  مناسب برای خودروهای مسابقه‌ای یا موتورهای حجیم. این نوع کاربراتور عملکرد دقیق‌تر و قدرت بالاتری ارائه می‌دهد.

---

نحوه عملکرد کاربراتور (به زبان ساده)

زمانی که پیستون پایین می‌رود، خلأ درون موتور باعث مکش هوا از مسیر فیلتر به داخل کاربراتور می‌شود. این هوا از بخش ونتوری عبور کرده و فشار آن کاهش می‌یابد، در نتیجه سوخت از طریق نازل‌ها به جریان هوا اضافه می‌شود.

با باز شدن دریچه گاز، حجم هوای ورودی افزایش یافته و متناسب با آن، سوخت بیشتری نیز وارد مخلوط می‌گردد. این فرآیند به‌صورت پیوسته انجام شده و نسبت سوخت به هوا برای احتراق بهینه تنظیم می‌شود.

در شرایط خاص مانند استارت سرد، بار زیاد یا تغییرات ارتفاع و دما، با تنظیم پیچ‌ها یا مکانیزم‌های دیگر، ترکیب هوا و سوخت اصلاح می‌گردد.

---

مزایا و معایب سیستم کاربراتوری

مزایا:

• ساختار ساده و قابل تعمیر

• هزینه ساخت و نگهداری پایین

• عدم نیاز به سیستم‌های الکترونیکی و سیم‌کشی پیچیده

معایب:

• دقت پایین در تنظیم نسبت سوخت به هوا

• مصرف سوخت بالا و آلایندگی بیشتر

• حساسیت به دمای محیط و ارتفاع

• عملکرد ضعیف در هوای سرد

• رسوب‌پذیری بالا نسبت به انژکتور

---

تصاویر و ویدیوی آموزشی

• تصویر آموزشی: اجزای سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری

• ویدیو آموزشی عملکرد کاربراتور:
  برای مشاهده ویدیو، QR کد زیر را اسکن کنید یا از طریق سایت آپارات اقدام نمایید.

---

 در یک نگاه

سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری، با وجود قدیمی بودن، همچنان یکی از پایه‌های آموزشی در مکانیک خودرو است. آشنایی با اجزای مختلف، نحوه عملکرد و تنظیمات آن، مهارتی کلیدی برای هنرجویان، تعمیرکاران و علاقه‌مندان به تعمیر و نگهداری خودروها به شمار می‌آید.

---

تهیه و تدوین: مهندس مهدی محمدزاده
وب‌سایت: mohandesmechanic.ir
موضوع: کاربراتور