راهنمای جامع اجزای گیربکس دستی و عیبیابی
تهیه و تدوین: مهندس مهدی محمدزاده
۱. معرفی اجزای اصلی گیربکس دستی
گیربکس دستی، قلب تپنده انتقال قدرت از موتور به چرخها در بسیاری از خودروها است. درک اجزای تشکیلدهنده و عملکرد هر کدام، کلید تشخیص و رفع مشکلات احتمالی آن است. در این بخش به تشریح اجزای کلیدی گیربکس دستی میپردازیم:
۱. شافت ورودی (Input Shaft)
شافت ورودی، اولین جزء در مسیر انتقال قدرت در گیربکس است. این شافت مستقیماً به فلایویل موتور (از طریق کلاچ) متصل است و وظیفه آن دریافت نیروی چرخشی از موتور و انتقال آن به مجموعه دندههای داخل گیربکس است. شافت ورودی معمولاً دارای دندانه است که با دندههای متحرک گیربکس درگیر میشود. این دندهها بر روی شافت ورودی آزادانه میچرخند تا زمانی که توسط مکانیزم تعویض دنده به شافت متصل شوند.
۲. شافت خروجی (Output Shaft)
شافت خروجی، آخرین ایستگاه انتقال قدرت در گیربکس است. این شافت نیروی چرخشی را از دندههای نهایی گیربکس دریافت کرده و از طریق اتصالات مانند گاردان یا پلوس به دیفرانسیل و سپس به چرخهای محرک منتقل میکند. شافت خروجی معمولاً دارای دندههایی است که همیشه با دندههای مجموعه گیربکس درگیر هستند و با توجه به نسبت دنده انتخاب شده، سرعت و گشتاور متفاوتی را به دیفرانسیل منتقل میکند.
۳. دندهها (Gears)
دندهها، اجزای اصلی تغییر نسبت دور و گشتاور در گیربکس هستند. در یک گیربکس دستی، مجموعهای از دندههای با اندازهها و تعداد دندانههای مختلف وجود دارد که بر روی شافتهای ورودی و خروجی قرار گرفتهاند.
-
دندههای متحرک: بر روی شافت ورودی نصب شده و همیشه با دنده مربوطه بر روی شافت خروجی درگیر هستند. این دندهها مستقل از شافت ورودی میچرخند.
-
دندههای ثابت: به شافت خروجی متصل بوده و همیشه با دنده متحرک مربوطه درگیر هستند.
-
دندههای روی شافت خروجی: بر روی شافت خروجی آزادانه میچرخند و توسط مکانیزم همدنده با شافت خروجی قفل میشوند.
۴. کشویی (Synchronizer Sleeve)
کشویی، قطعهای استوانهای شکل است که معمولاً دارای شیارهایی در داخل و دندانههایی در بیرون است. این قطعه بر روی شیارهای شافت خروجی نصب شده و قادر به حرکت طولی بر روی شافت است. کشویی وظیفه دارد تا دنده انتخاب شده را که بر روی شافت خروجی آزادانه میچرخد، با شافت خروجی قفل کند. این قفل شدن توسط دندانههای کشویی که با دندههای متحرک روی دنده مورد نظر درگیر میشوند، انجام میپذیرد.
۵. همدنده یا سینکرونایزر (Synchronizer)
مجموعه همدنده، مکانیزمی حیاتی برای تعویض دنده نرم و بیصدا است. این مجموعه شامل قطعاتی مانند صفحه مخروطی (Collar/Ring)، فنر و ساچمه است. وظیفه اصلی همدنده، همسرعت کردن سرعت چرخشی دنده انتخابی با سرعت شافت خروجی قبل از درگیر شدن کامل کشویی با دنده است.
-
صفحه مخروطی (Collar/Ring): دارای سطح مخروطی که با سطح مخروطی روی دنده و همچنین با بوش هماهنگکننده (Pilot Sleeve) درگیر میشود.
-
بوش هماهنگکننده (Pilot Sleeve): در داخل کشویی قرار گرفته و با سطح مخروطی دنده اصطکاک ایجاد میکند.
-
فنر و ساچمه: وظیفه نگه داشتن بوش هماهنگکننده در موقعیت مناسب و اطمینان از درگیری صحیح آن را بر عهده دارند.
۶. میل تعویض دنده (Shift Fork) و اهرمها
میل تعویض دنده، اهرمهایی هستند که حرکت دسته دنده را به داخل گیربکس منتقل میکنند. هر میل تعویض دنده معمولاً با یک کشویی (Synchronizer Sleeve) درگیر است و با حرکت خود، کشویی را به جلو یا عقب حرکت میدهد تا دنده مورد نظر انتخاب شود. اهرمها و اتصالات بین دسته دنده و میل تعویض دنده، مجموعه مکانیزم تعویض دنده را تشکیل میدهند.
۷. بلبرینگها و بوشها
بلبرینگها و بوشها، اجزای حیاتی برای کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک (مانند شافتها و دندهها) و اطمینان از چرخش روان آنها هستند. بلبرینگها معمولاً در محل تکیهگاه شافتها و بوشها در محل قرارگیری دندهها بر روی شافتها استفاده میشوند. خرابی یا فرسودگی این اجزا میتواند منجر به صدای غیرعادی، لرزش و کاهش راندمان گیربکس شود.
۸. دنده معکوس (Reverse Gear)
دنده معکوس مکانیزمی است که برای حرکت خودرو به سمت عقب استفاده میشود. معمولاً این دنده به صورت یک دنده مستقل بین شافت ورودی و شافت خروجی قرار میگیرد و با جابجایی خود، جهت چرخش شافت خروجی را معکوس میکند. دنده معکوس معمولاً فاقد مکانیزم همدنده است و تعویض آن در حالت حرکت خودرو میتواند باعث آسیب شود.
تشکر از مطالبتون
سپاسگزارم از مطالبتون
عالی بود مرسی ♥️
♥️♥️♥️♥️
عالی
عالی بودن
❤️❤️❤️❤️
الی بهترین
منو از استادم محمد زاده
خیلی ممنون از شما ♥️♥️♥️