آموزش جامع باتری خودرو و تفاوت آمپر و ولت

 

---

۱. باتری خودرو چیست؟

باتری خودرو، قلب تپنده سیستم برق خودروی شماست. این قطعه حیاتی انرژی الکتریکی لازم برای استارت موتور، روشن‌کردن چراغ‌ها، تغذیه سیستم صوتی، ECU، تهویه مطبوع، شیشه‌بالابرها، قفل مرکزی و بسیاری تجهیزات دیگر را تأمین می‌کند.

همچنین باتری نقش مهمی در حفظ اطلاعات حافظه‌ای خودرو (تنظیمات رادیو، ساعت و حافظه ECU) در زمان خاموش بودن موتور دارد.

در بیشتر خودروهای ایران، سیستم برق ۱۲ ولتی رایج است و باتری‌های مورد استفاده نیز عمدتاً ۱۲ ولت هستند. این باتری‌ها با ظرفیت‌های مختلفی عرضه می‌شوند که با واحد آمپر‌ساعت (Ah) سنجیده می‌شود.
رایج‌ترین ظرفیت‌ها:

• ۵۰ آمپر‌ساعت (۵۰Ah)

• ۶۰ آمپر‌ساعت (۶۰Ah)

• ۷۴ آمپر‌ساعت (۷۴Ah)

انتخاب ظرفیت مناسب به نیاز برقی خودرو و شرایط آب‌وهوایی بستگی دارد.

---

۲. اجزای اصلی باتری خودرو

🔹 پوسته (Case):

• محفظه خارجی باتری از جنس پلاستیک سخت (مثل پلی‌پروپیلن).

• مقاوم در برابر اسید، ضربه و تغییرات دما.

• طراحی‌شده برای جلوگیری از نشتی الکترولیت.

🔹 صفحات مثبت و منفی (Plates):

• محل واکنش شیمیایی و ذخیره بار الکتریکی.

• جنس: سرب خالص یا سرب-کلسیم.

• صفحات مثبت: پوشیده از دی‌اکسید سرب (PbO₂).

• صفحات منفی: پوشیده از سرب اسفنجی (Pb).

• به‌صورت متناوب کنار هم قرار می‌گیرند و با جداکننده‌ها عایق‌بندی می‌شوند.

🔹 الکترولیت (Electrolyte):

• مخلوط آب مقطر + اسید سولفوریک (H₂SO₄).

• امکان حرکت یون‌ها و تولید جریان برق.

• غلظت اسید روی راندمان و ولتاژ اثر مستقیم دارد.

🔹 قطب‌های باتری (Terminals):

• دو قطب مثبت (+) و منفی (–).

• قطب مثبت معمولاً ضخیم‌تر طراحی می‌شود تا اتصال اشتباه پیش نیاید.

🔹 اجزای جانبی:

• جداکننده‌ها (Separators) → جلوگیری از اتصال کوتاه.

• درپوش‌ها (Vent Caps) → خروج گاز هیدروژن.

• نشانگر اسید (Magic Eye) → نمایش وضعیت شارژ.

• دستگیره (Handle) → حمل آسان.

---

۳. روش تشخیص قطب‌های باتری خودرو

1. بر اساس علامت:

   • مثبت: +

   • منفی: – یا GND

2. بر اساس رنگ کابل‌ها:

   • کابل قرمز → قطب مثبت.

   • کابل مشکی → قطب منفی (اتصال به بدنه خودرو).

3. بر اساس ظاهر قطب‌ها:

   • مثبت: ضخیم‌تر و بلندتر.

   • منفی: باریک‌تر و کوتاه‌تر.

4. تست با مولتیمتر (DMM):

   • مولتیمتر روی ۲۰V DC.

   • پروب قرمز روی یکی از قطب‌ها، مشکی روی دیگری.

   • اگر عدد مثبت نمایش دهد → قرمز روی مثبت، مشکی روی منفی است.

   • اگر عدد منفی نمایش دهد → جای پروب‌ها برعکس است.

---

۴. آمپر و ولت؛ تفاوت و کاربردها

🔹 آمپر (A):

• واحد شدت جریان الکتریکی.

• مثل حجم آب عبوری در لوله.

• ظرفیت باتری با آمپر‌ساعت (Ah) سنجیده می‌شود.

• اهمیت زیاد هنگام استارت موتور (نیاز به چند صد آمپر لحظه‌ای).

🔹 ولت (V):

• واحد اختلاف پتانسیل یا فشار الکتریکی.

• مثل فشار آب در لوله.

• خودروهای ایرانی عمدتاً ۱۲ ولت هستند.

🔹 تفاوت‌ها: